Widok osoby dławiącej się, a w szczególności dziecka, może wywołać atak paniki. Jak nie zaszkodzić udzielając pierwszej pomocy?
Jeśli opiekujesz się dzieckiem, prawdopodobnie choć raz zastanawiałeś się nad konsekwencjami jego potencjalnego zadławienia. Być może nawet wyobrażałeś sobie jak się wtedy zachowasz?
To, czy pomoc osobie poszkodowanej w wyniku zadławienia okaże się skuteczna, zależy od kilku czynników. Są nimi: wiedza, prawidłowe reakcje i opanowanie.
Wiedza: czym właściwie jest zadławienie i czy zawsze przebiega tak samo?
Czym jest zadławienie?
Zadławienie to niedrożność dróg oddechowych wywołana przez znajdujące się w nich ciało obce.
W przypadku osób dorosłych oraz starszych dzieci najczęstszą przyczyną zadławień jest nieuważne spożywanie posiłku czy rozmawianie w trakcie jedzenia.
U małych dzieci, szczególnie niemowlaków, do zadławienia dochodzi przede wszystkim wskutek połknięcia drobnego przedmiotu (monety, guzika, klocka itp.) nieopatrznie znajdującego się w zasięgu ich rączek. Innym powodem, dla którego maluchy krztuszą i dławią się (częściej niż dorośli) jest nieumiejętność prawidłowego przełykania.
Jakie są rodzaje zadławień?
Nie każde zadławienie (także zadławienie u dziecka) przybiera taką samą formę. Może się okazać, że to, którego akurat jesteśmy świadkiem, ma postać łagodną, niegroźną dla zdrowia i życia. Jednak może być ona również dużo cięższa i stanowić realne zagrożenie.
Wyróżniamy dwa rodzaje zadławienia:
- Zadławienie lekkie, czyli częściową niedrożność dróg oddechowych,
- Zadławienie ciężkie, czyli całkowitą niedrożność dróg oddechowych.
Zadławienie u dziecka – objawy
W przypadku zadławienia lekkiego (inaczej zwanego częściowym) objawami są:
- zaczerwienienie twarzy,
- utrudniony, niespokojny oddech,
- dziecko może samodzielnie oddychać i artykułować dźwięki.
Zadławienie ciężkie (całkowite) poznasz po:
- sinicy (zaczerwieniona skóra twarzy przybiera siny kolor),
- nieefektywnym kaszlu (odkrztuszanie ciała obcego nie przynosi rezultatów),
- pogarszającym się stanie dziecka (nie jest w stanie złapać tchu, oddychać i artykułować dźwięków).
Prawidłowe reakcje: zadławienie – pierwsza pomoc
Jeśli masz do czynienia z zadławieniem lekkim, najlepsze, co możesz w takiej sytuacji zrobić, to zachęcać dziecko do intensywnego kaszlu. Oczywiście obserwuj jego stan, a w razie konieczności szybko podejmij kolejne kroki.
Nie ingeruj w żaden inny sposób – może to zaszkodzić.
W przypadku ciężkiego zadławienia u dziecka możesz pomóc mu na kilka sposobów. Zanim podejmiesz się RKO (resuscytacji krążeniowo-oddechowej), powinieneś spróbować mniej inwazyjnych metod.
1. Uderzenia w okolicę międzyłopatkową
- Stań za dławiącym się dzieckiem, umieszczając dłoń na jego klatce piersiowej, a następnie pochyl je do przodu. Dzięki temu ciało obce nie przesunie się w dół dróg oddechowych, a może wysunąć się w kierunku jamy ustnej.
- Nadal podtrzymując dziecko, nadgarstkiem drugiej ręki wykonaj pięć energicznych uderzeń w okolicę międzyłopatkową. Ruchy te powinny być płynne, posuwiste i skierowane ku górze.
WAŻNE!
W celu wykonania uderzeń międzyłopatkowych u dziecka poniżej 1. roku życia, należy ułożyć je na przedramieniu, brzuszkiem do dołu. Powinieneś zrobić to w taki sposób, by główkę podtrzymywać dłonią – po jednej stronie kciukiem lub palcem wskazującym, a po drugiej dwoma palcami. Następnie wykonaj do 5 mocnych uderzeń nasadą drugiej ręki w okolicę międzyłopatkową.
2. Uciśnięcia nadbrzusza – chwyt Heimlicha
- Stań za dzieckiem i obejmij je oburącz.
- Przybierz stabilną pozycję. Dzięki temu będziesz w stanie podtrzymać dziecko w razie utraty przytomności.
- Umieść dłonie splecione w pięść pomiędzy jego pępkiem a końcem mostka (najlepiej w połowie dystansu).
- Pochyl dziecko do przodu w taki sposób, aby głowa i ujście górnych dróg oddechowych znalazły się poniżej pępka.
- Wykonaj 5 energicznych uciśnięć nadbrzusza. Po każdym uciśnięciu zwróć uwagę czy nie doszło do udrożnienia dróg oddechowych.
WAŻNE!
Chwytu Heimlicha nie wykonuje się u dzieci poniżej 1. roku życia (ponieważ ich organy i kości nie są wystarczająco rozwinięte) – mogłoby to doprowadzić do złamań lub uszkodzeń narządów wewnętrznych. Jeśli uderzenia międzyłopatkowe nie są skuteczne, należy od razu przejść do ucisków klatki piersiowej.
3. Naprzemienne wykonywanie uderzeń międzyłopatkowych i uciśnięć nadbrzusza
- Wykonuj je w sekwencji 5 x 5 (5 uderzeń, a następnie 5 uciśnięć).
WAŻNE!
U dławiących się niemowląt (dzieci poniżej 1. roku życia) w sekwencji 5 x 5 zastosuj naprzemiennie uderzenia międzyłopatkowe oraz uciski klatki piersiowej.
4. RKO (resuscytacja krążeniowo-oddechowa)
- Ułóż dziecko na równej, twardej powierzchni.
- Przy użyciu obu rąk odchyl ostrożnie głowę i unosimy żuchwę. Wykonaj to układając jedną ręką na czole, a drugą na żuchwie.
- Kciukiem i palcem wskazującym ręki od strony czoła zaciśnij miękkie części nosa dziecka.
- Utrzymując uniesienie brody, rozchyl delikatnie usta dziecka.
- Nabierz powietrza i obejmując następnie usta dziecka własnymi sprawdź szczelność.
- Wykonaj 5 wdechów, po 1-1,5 sekundy każdy.
- Przy braku odzyskania oddechu przejdź do standardowego RKO, czyli ucisków i wdechów ratowniczych w stosunku 30:2.
WAŻNE!
Resuscytację krążeniowo-oddechową wykonuj do momentu udrożnienia dróg oddechowych. Przed każdym wdechem ratowniczym sprawdź, czy działania nie przyniosły oczekiwanego skutku (czyli czy doszło do przywrócenia funkcji życiowych, a dziecko odkrztusiło ciało obce). Zdarza się czasami, że już samo ułożenie dziecka na równej powierzchni powoduje samoczynne udrożnienie się dróg oddechowych – dzięki rozluźnieniu się mięśni krtani. Dlatego należy ciągle sprawdzać stan poszkodowanego!
5. LifeVac – zasada “3xP”
Jeśli wszystkie dotychczasowe sposoby zawiodły, deską ratunku może okazać się LifeVac, czyli urządzenie stworzone z myślą o ratowaniu ludzkiego życia – zarówno osób dorosłych, jak i dzieci.
Możesz go stosować u:
- dzieci (ważących powyżej 18 kg),
- dorosłych,
- kobiet w ciąży,
- osób niepełnosprawnych,
- osób z dysfagią (zaburzeniami przełykania).
Urządzenie zbudowano w celu ratowania życia zagrożonego wskutek zadławienia. Jego ogromnym atutem jest bezinwazyjne działanie – nie wymaga umieszczenia żadnego elementu w jamie ustnej, ani w drogach oddechowych.
Działania LifeVac polega na zassaniu ciała obcego z dróg oddechowych, umożliwiając wyprowadzenie go na zewnątrz.
Jak użyć LifeVac?
- Przyłóż maskę do twarzy obejmując szczelnie usta i nos.
- Przyciśnij rączkę urządzenia w kierunku twarzy.
- Pociągnij za rączkę do siebie.
Czego NIE ROBIĆ w przypadku zadławienia?
Jeśli brakuje Ci odpowiedniej wiedzy w zakresie udzielania pierwszej pomocy w przypadku zadławień, swoim postępowaniem możesz w nieświadomy sposób wyrządzić jeszcze więcej szkody, niż pożytku. Przyczynić mogą się do tego wciąż krążące wokół udzielania pierwszej pomocy mity.
Czego zatem nie powinieneś robić?
NIE ZALECAJ osobie kaszlącej PODNOSZENIA RĄK do góry
W niczym to nie pomoże, a tylko odwróci uwagę osoby poszkodowanej od istotnego w tym momencie kaszlu, obniżając jego efektywność. Co więcej, podniesienie rąk rozluźnia mięśnie w okolicach tchawicy – a to spowodować może przesunięcie się ciała obcego w głąb układu oddechowego.
NIE POKLEPUJ po plecach osoby, która kaszle
Częstym błędem jest poklepywanie osoby dławiącej się, gdy ta jest jeszcze w stanie kaszleć.
Samoistny kaszel to najlepszy sposób na pozbycie się ciała obcego z częściowo niedrożnych dróg oddechowych. Uderzanie osoby kaszlącej powoduje, że nabiera ona powietrza i mimowolnie wstrzymuje oddech – co blokuje i tak niedrożne już drogi oddechowe.
NIE PODAWAJ WODY do picia
Taki ruch, podobnie jak zalecenie uniesienia rąk do góry, może odwrócić uwagę osoby krztuszącej się od czynnego kaszlu.Dodatkowo zwiększa ryzyko, że zaczerpnięty przez nią łyk wody “poleci tam, gdzie nie trzeba” – czyli do tchawicy. Może on także przesunąć ciało obce w dół układu oddechowego.
Opanowanie: dlaczego zachowanie spokoju jest istotne przy udzielaniu pomocy?
Niestety, może okazać się tak, że nawet posiadając odpowiednią wiedzę i umiejętności w zakresie udzielania pierwszej pomocy, nie będziesz w stanie nic zrobić.
Przyczyną tego może być stres. Napięcie psychiczne, powstałe wskutek napływu wielu stresujących bodźców, może zaburzać pracę mózgu, w dalszej konsekwencji powodować utratę zdolności logicznego myślenia, a nawet pewnego rodzaju paraliż, który uniemożliwi Ci działanie.
Zachowanie spokoju i racjonalnego myślenia jest niezwykle istotne w trakcie udzielania pierwszej pomocy, a zwłaszcza w przypadku zagrożenia życia. W celu zminimalizowania ryzyka popełnienia błędu i zwiększenia skuteczności działania, ważne jest, abyś posiadł odpowiednią wiedzę i umiejętności, a także miał w zasięgu ręki sprzęt pomocny w ratowaniu życia. W przypadku zadławień nieocenioną pomocą jest LifeVac.
